تشخیص تابلو فرش دستباف و ماشینی

از روزگاران قدیم ایرانیان هنر فرش را پاس داشته و حفظ کرده اند. امروزه این هنر-صنعت به تمام جهان معرفی شده و همه‌ی دنیا فرش را با نام ایران و ایرانی می‌شناسند. با پیشرفت تجهیزات و تکنولوژی، این هنر صنعت با پیشرفت های زیادی روبرو شده است. از بافت فرش و تابلوفرش ها با طراحی کامپیوتری گرفته تا تولید فرش و تابلو فرش های ماشینی که این روز ها با کیفیت بالا انجام می‌شود. این کیفیت بالا و دستباف گونه شدن فرش و تابلو فرش های ماشینی، تشخیص تابلو فرش دستباف از ماشینی را سخت تر از گذشته کرده است.

در این مقاله قصد داریم به نکات و تکنیک هایی بپردازیم که شما بدون نیاز به مراجعه به متخصص و کارشناس، توانایی تشخیص تابلو فرش دستباف و ماشینی را داشته باشید. پس ما ما همراه باشید.

اهمیت تشخیص تابلو فرش دستباف از ماشینی

تابلو فرش به دو دسته ماشینی و دستباف تقسیم می‌شود. تابلو فرش دستباف حاصل زحمات بسیار طراح، رنگرز و بافنده است و زمان زیادی برای تولید آن صرف می‌شود. تابلوفرش دستباف، با استفاده از الیاف و نخ های طبیعی تولید می‌شود و تک تک گره های آن بدست بافنده بافته می‌شود. اما تابلو فرش ماشینی توسط دستگاه های اتوماتیک با زحمت کمتر در زمان کم تولید می‌شود که از الیاف و نخ های مصنوعی برای تولید آن استفاده می‌شود. در نتیجه تابلو فرش دستباف دارای قیمت بسیار بالاتری نسبت به تابلو فرش ماشینی است. پس تشخیص این دو نوع تابلو فرش از هم دارای اهمیت بالایی است که در این مقاله راهنمای تشخیص تابلو فرش دستباف از ماشینی را برای شما توضیح میدهیم.

راه های تشخیص تابلو فرش دستباف و ماشینی

1 – پشت تابلو فرش ها

مهم ترین و مشخص ترین تفاوتی که میان تابلو فرش ماشینی و دستباف وجود دارد نوع گره های آنهاست. بافت گره توسط دست بافنده و بافت توسط دستگاه تفاوت‌های زیادی باهم دارند. با نگاهی دقیق به پشت تابلو فرش میتوانید این تفاوت را تشخیص دهید.

با نگاه به پشت تابلو فرش، باید به مشخص بودن نقش و طرح فرش، تعداد گره ها و نحوه بافته شدن آن ها دقت کنید.

دقت به گره ها

در تابلو فرش دستباف گره ها بصورت جداگانه از هم مشخص هستند و شاید اندازه بعضی از گره ها و فاصله آن ها باهم فرق داشته و یکنواخت نیستند. به تصویر زیر دقت کنید.

عکس از پشت تابلو فرش دستباف و گره های کاملا مشخص

در تابلوفرش ماشینی گره ها بصورت کاملا یکنواخت و محکم بوده و فاصله و اندازه آنها یکسان است. همچنین بدلیل اینکه نحوه بافت آن فرق دارد، نخ ها به دور ریسمان چله پیچیده شده و با فشار دستگاه در کنار هم قرار گرفته اند. معمولا گره ها به هم چسبیده هستند و فاصله ای از هم ندارند.

همچنین میتوانید با کشیدن دستتان به پشت تابلوفرش، میزان لطافت و نرمی نخ ها را بررسی کنید. تابلو فرش دستباف نرمی و لطافت بالایی دارد. اما پشت تابلو فرش ماشینی زبر است.

از آنجا که تابلوفرش های دستباف عمدتا با رجشمار 40 تا 60 در بازار موجود هستند، تعداد گره ها در تابلو فرش دستباف معمولا در هر 7 سانتی متر، بین 40 تا 60 گره است. اما در تابلو فرش ماشینی، نخ ها نازک تر بوده و گره های ریز با تعداد بالا در کنار هم قرار گرفته اند.

دقت به طرح و نقش فرش و تابلو فرش

در فرش و تابلو فرش دستباف نقش و طرح تابلو فرش در پشت تابلو فرش بصورت کامل مشخص بوده و رنگ های طرح از پشت تابلوفرش نیز واضح است. در تصویر زیر نیز این امر مشخص است.

مقایسه مشخص بودن طرح از پشت فرش دستباف و ماشینی

در تابلو فرش ماشینی چاپی طرح و نقش تابلو فرش در پشت فرش ماشینی چاپ شده و وضوح پایینی دارد.

2 – تار و ریشه های تابلو فرش

تار و پود تابلو فرش ها را نخ هایی تشکیل میدهند که بصورت افقی و عمودی در هم تنیده شده اند. تار و چله تابلو فرش ها نیز میتواند به عنوان تفاوتی مشخص برای تشخیص این دو نوع تابلو فرش از هم به کار برود. ریشه و تار های فرش و تابلو فرش دستباف جزئی از خود فرش بوده و در واقع ادامه تار های تابلو فرش است که از بالا و پایین آن بیرون آمده است. اما در فرش و تابلو فرش های ماشینی، ریشه ها بصورت جداگانه به فرش یا تابلو فرش دوخته می‌شود.

رشته های بالا و پایین تابلو فرش دستباف معمولا از جنس ابریشم بوده و ظرافت و درخشندگی زیادتری از ریشه های تابلو فرش ماشینی دارد.

ضخامت ریشه ها نیز در این دو نوع تابلو فرش باهم تفاوت دارند. ضخامت ریشه های تابلو فرش دستباف خیلی بیشتر از ضخامت ریشه های تابلو فرش ماشینی است.

مقایسه تار و ریشه های تابلو فرش ماشینی و دستباف

3 – توجه به گلیم بافی و کناره های تابلو فرش

کناره ها و پایین و بالای تابلو فرش ماشینی با دستباف تفاوت های عمده ای دارند.

بالا و پایین تابلو فرش دستباف گلیم بافی دارد و قبل و بعد از بافت تابلو فرش چند لایه نخ سفید روی گره ها کوبیده میشود (در تصویر زیر نیز مشخص است) تا نخ های تابلو فرش ثابت مانده و محکم شوند. همچنین در بالا و پایین تابلو فرش ریشه ها و تار ها نیز باهم تفاوت دارند که در قسمت قبلی به آن پرداختیم.

در کناره های تابلو فرش نیز تفاوت های آشکاری به چشم میخورد. در کناره های تابلو فرش دستباف پس از اتمام بافت، شیرازه زنی و کوک بصورت دستی دوخته می‌شود. این شیرازه و کوک چون بصورت دستی دوخته شده، با نخ ضخیم بوده و بصورت نامنظم و غیریکنواخت هستند. اما کناره های تابلو فرش ماشینی با استفاده از ماشین بافته شده و بصورت یکنواخت و یکدست می‌باشد.

مقایسه کناره های تابلو فرش ماشینی و دستباف

تفاوت دیگری که میتوان ذکر کرد این است که ریشه های تابلو فرش ماشینی عرضی معمولا در سمت چپ و راست آن بوده و کوک زنی آن در قسمت بالا و پایین آن انجام می‌شود. اما ریشه های تابلو فرش دستباف معمولا در قسمت بالا و پایین بوده و شیرازه و کوک زنی آن در سمت چپ و راست آن انجام می‌شود. اما این مورد همیشه صادق نبوده و ممکن است جای ریشه و شیرازه ها در هردو نوع تابلو فرش عوض شود.

4 – جنس الیاف

یکی از مهم ترین روش ها برای تشخیص تابلو فرش ماشینی از دستباف جنس الیاف به کار رفته در آنهاست. تابلو فرش دستباف و تابلو فرش ماشینی به کلی دارای جنس متفاوتی هستند.

فرش و تابلو فرش های دستباف از الیاف طبیعی پشم و ابریشم تولید می‌شوند. معمولا در بافت تابلو فرش از درصد زیادی نخ پشمی و درصدی جزئی نیز ابریشم استفاده می‌شود. جنس چله های تابلو فرش دستباف نیز معمولا از ابریشم است. فرش های دستبافی نیز هستند که بصورت تمام ابریشم بافته میشوند و از ارزشمندترین و نفیس ترین فرش های ایرانی هستند که قیمت و کیفیت بسیار بالایی دارند.

برای تولید تابلو فرش ماشینی از الیاف مصنوعی مانند پلی استر و اکرلیک استفاده می‌شود. مهم ترین مزیت استفاده از الیاف مصنوعی، کاهش چشمگیر هزینه مواد اولیه است.

*** این مقاله را نیز بخوانید : جنس تابلو فرش ماشینی

مواد اولیه به کار رفته در تولید تابلو فرش ماشینی و دستباف

تشخیص جنس الیاف

شاید تصور کنید که شناخت جنس الیاف تابلو فرش کار سختی است و نیاز به تخصص بالا دارد. اما فقط کافی است بتوانید الیاف مصنوعی و طبیعی را از یکدیگر تشخیص دهید. برای تشخیص الیاف طبیعی از الیاف مصنوعی میتوان چندین روش و تکنیک استفاده کرد.

الیاف پشمی تا حدودی در مقابل شعله مقاوم هستند و به راحتی شعله ور نمی‌شوند اما الیاف مصنوعی به سرعت شعله ور شده و می‌سوزند و بوی آنها مشابه بوی پلاستیک است. اما این روش رو نمیشه امتحان کرد رو تابلو فرش مردم !! 🙂

لطافت و براق بودن الیاف طبیعی بسیار بیشتر از الیاف مصنوعی است.

با دست کشیدن روی تابلو فرش یا پشت تابلو فرش میتوانید لطافت نخ های آن را بررسی کنید. نخ های تابلو فرش های دستباف از لطافت بالایی برخوردار هستند اما نخ های تابلو فرش ماشینی زبر و خشک هستند.

5 – رنگ تابلو فرش و رنگ پرزهای آن

توجه به رنگ تابلو فرش نیز یکی دیگر از روش هایی است که تا حدودی میتواند به تشخیص این دو نوع تابلو فرش کمک کند. در بافت تابلو فرش های دستباف از رنگ های کاملا طبیعی استفاده میشود اما برای تابلو فرش ماشینی از رنگ های چاپی استفاده می‌شود. با پیشرفت تجهیزات تولید تابلو فرش ماشینی، کیفیت رنگ آنها بالاتر رفته و تشخیص رنگ طبیعی و چاپی به راحتی ممکن نیست.

اما تکنیکی قطعی و بسیار آسان که میتوانید استفاده کنید، این است که از نمای جلویی تابلوفرش، با دستتان نخ های پود را از هم جدا کرده (یا اگر تابلوفرش بدون قاب باشد، آن را خم کنید) و به عمق نخ پود دقت کنید. در تابلو فرش دستباف عمق نخ پود و کل نخ بافته شده رنگی است. اما در تابلو فرش ماشینی چاپی طرح و رنگ فقط روی سطح نخ پود فرش ماشینی چاپ شده و عمق نخ به رنگ سفید است. البته دقت کنید که در تابلو فرش های ماشینی تولید شده به روش کلاریس، عمق نخ نیز رنگی است اما این تابلو فرش ها در بازار رایج نیستند و بصورت خیلی محدود تولید می‌شوند.

6 – تشخیص تابلو فرش دستباف و ماشینی از طریق قیمت

اگر از فروشگاهی معتبر خرید می‌کنید، تفاوت قیمت تابلو فرش ماشینی و تابلو فرش دستباف کاملا محسوس خواهد بود. یعنی اگر تابلو فرش ماشینی را گران نخرید و به قیمت بخرید، حدود 10 برابر ارزانتر از تابلو فرش دستباف خواهد بود. در نتیجه با نگاهی به قیمت تابلو فرش، میتوانید ماشینی یا دستباف بودن آن را تشخیص دهید.

تابلو فرش ماشینی طرح فرشته

فرش های ابریشمی دستباف از گران ترین فرش ها هستند. بعد از آن، تابلو فرش های پشمی با درصدی ابریشم دارای قیمت نسبتا مناسب تری هستند. پس از آن، تابلو فرش ماشینی دارای ارزان ترین قیمت میان تابلو فرش هاست. تابلو فرش های ماشینی بدلیل تولید توسط دستگاه در زمان کم و استفاده از الیاف مصنوعی دارای قیمت بسیار پایین تری نسبت به تابلو فرش دستباف هستند.

*** این مقاله را نیز بخوانید : دلایل تفاوت قیمت تابلو فرش ماشینی با دستباف

نتیجه گیری

تابلو فرش های ماشینی و دستباف اگرچه در نگاه اول شاید شبیه یکدیگر به نظر برسند اما در جزئیات تفاوت های بسیار زیادی دارند. اگر این مقاله را خوانده باشید، تکنیک های زیادی گفتیم که با استفاده از آن‌ها میتوانید تابلو فرش ماشینی و دستباف را از یکدیگر تشخیص دهید. در مواردی نیز ممکن است با تابلو فرش های ماشینی با کیفیت و تراکم بالا مواجه شوید که بسیار شبیه تابلو فرش دستبافت هستند. بنابراین اگر قصد خرید دارید، بهتر است از فروشگاه های مختلف بازدید کرده و تابلو فرش ها را از نزدیک دیده و مقایسه کنید تا تشخیص آنها از هم برایتان راحت تر باشد.

در نهایت پیشنهاد ما برای خریدی مطمئن و آسان این است که خرید تابلو فرش ماشینی را از فروشگاه هیدا دکور انجام دهید تا خیالتان هم از بابت قیمت و هم از بابت کیفیت راحت باشد.

هر سوالی درباره این مقاله داشتید، میتوانید در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.